Przypisy:
1. Por. PAWEŁ VI, Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 1972: „Ileż wewnętrznych napięć, które osłabiają i niszczą niektóre instytucje i Kościoły lokalne, musiałoby, ustąpić w obliczu zdecydowanego przekonania o tym, że zbawienie wspólnot lokalnych dokonuje się na drodze współpracy w dziele misyjnym, które powinno sięgać aż po krańce ziemi” (Insegnamenti X [1972], 522).
2. Por. BENEDYKT XV, List apost. Maximum illud (30 listopada 1919): AAS 11 (1919), 440-455; Pius XI, Enc. Rerum Ecclessie (28 lutego 1926): AAS 18 (1926), 65-93; Pius XII, Enc. Evangelii praecones (2 czerwca 1951): AAS 43 (1951), 497-528; Enc. Fidei donum (21 kwietnia 1957): AAS 49 (1957), 225-248; JAN XXIII, Enc. Princeps pastorum (28 listopada 1959): AAS 51 (1959), 833-864.
3. Enc. Redemptor hominis (4 marca 1979), 10: AAS 71 (1979), 274 n.
4. Tamże.
5. Symbol nicejsko-konstantynopolitański: Ds 150.
6. JAN PAWEŁ II, Enc. Redemptor hominis, 13.
7. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 2.
8. Tamże, 22.
9. JAN PAWEŁ, Enc. Dives in misericordia (30 listopada 1980), 7: AAS 72 (1980), 1202.
10. JAN PAWEŁ II, Homilia podczas Mszy św. w Krakowie, 10 czerwca 1979: AAS 71 (1979), 873.
11. Por. JAN XXIII, Enc. Mater et Magistra (15 maja 1961), IV: AAS 53 (1961), 451-453.
12. SOBÓR WAT. II, Dekl. o wolności religijnej Dignitatis humanae, 2.
13. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi (8 grudnia 1975), 53: AAS 68 (1976), 42.
14. Dekl. o wolności religijnej Dignitatis humanae, 2.
15. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 14-17; Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 3.
16. Por. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 48; Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym, Gaudium et spes, 43; Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 7. 21.
17. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 13.
18. Tamże, 9.
19. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 22.
20. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 14.
21. Enc. Dives in misericordia, 1.
22. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 5.
23. Por. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 22.
24. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 4.
25. Tamże, 5.
26. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 16.
27. Przemówienie na rozpoczęcie III sesji Sob. Wat. II, 14 września 1964: AAS 56 (1964), 810.
28. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 34.
29. Por. Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Wybrane zagadnienia eklezjologiczne w XX rocznicę zakończenia Sob. Wat. II (7 października 1985): „Eschatologiczny charakter Kościoła: Królestwo Boże a Kościół”.
30. Por. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 39.
31. JAN PAWEŁ II, Enc. Dominum et Vivificantem (18 maja 1986), 42: AAS 78 (1986), 857.
32. Tamże, 64.
33. „Parresia” oznacza także entuzjazm, odwagę; por. Dz 2, 29; 4, 13. 29. 31; 9, 27, 28; 13, 46; 14, 3; 18, 26; 19, 8. 26; 28, 31.
34. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 41-42.
35. Por. JAN PAWEŁ II, Enc. Dominum et Vivificantem, 53.
36. Por. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 3. 11. 15; Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym, Gaudium et spes, 10-11. 22. 26. 38. 41. 92-93.
37. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 10. 15. 22.
38. Tamże, 41.
39. Por. JAN PAWEŁ II, Enc. Dominum et Vivificantem, 54.
40. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 26.
41. Tamże, 38; por. 93.
42. Por. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 17; Dekr. o działalności misyjrnej Kościoła Ad gentes, 3. 11. 15.
43. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 4.
44. Por. JAN PAWEŁ II. Enc. Dominum et Vivificantem, 53.
45. Przemówienie do przedstawicieli religii niechrześcijańskich w Madras, 5 lutego 1986: AAS 78 (1986), 767; por. Orędzie do narodów Azji w Manila, 21 lutego 1981, 2-4: AAS 73 (1981), 392 n.; Przemówienie do przedstawicieli religii niechrześcijańskich w Tokyo, 24 lutego 1981, 3-4: Insegnamenti IV/1 (1981), 507 n.
46. Przemówienie do Kardynałów i Kurii Rzymskiej, 22 grudnia 1986; 11: AAS 79 (1987), 1089.
47. Por. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 16.
48. Por. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 45; por. Enc. Dominum et Vivificantem, 54.
49. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 10.
50. JAN PAWEŁ II, Posynodalna Adhort. apost. Christifideles laici (30 grudnia 1988), 35: AAS 81 (1989), 457.
51. Por. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 6.
52. Por. tamże.
53. Por. tamże, 6. 23. 27.
54. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 18-20.
55. JAN PAWEŁ II, Posynodalna Adhort. apost. Christifideles laici, 35.
56. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 80.
57. Por. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 6.
58. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 80.
59. Por. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 6.
60. Por. tamże, 20.
61. Por. JAN PAWEŁ II, Przemówienie do członków Sympozjum Rady Konferencji Episkopatów Europy, 11 października 1985: AAS 78 (1986), 178-189.
62. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 20.
63. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 5; por. Konst. dogm. o Kościele, Lumen gentium, 8.
64. Por. Dekl. o wolności religijnej Dignitatis humanae, 3-4; PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 79-80; JAN PAWEŁ II, Enc. Redemptor hominis, 12.
65. List apost. Maximum illud: dz. cyt., 446.
66. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 62.
67. Por. De praescriptiones haereticorum, XX: CCL I, 201 n.
68. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 9; por. rozdz. II, 10-18.
69. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 41.
70. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 28. 35. 38; Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym, Gaudium et spes, 43; Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 11-12.
71. Por. PAWEŁ VI, Enc. Populorum progressio (26 marca 1967), 21. 42: AAS 59 (1967), 267 n., 278.
72. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 27.
73. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 13.
74. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 15; SOBÓR WAT. II, Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 13-14.
75. Por. JAN PAWEŁ II, Enc. Dominum et Vivificantem, 42, 64.
76. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 60.
77. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 6-9.
78. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 2; por. Konst. dogm. o Kościele, Lumen gentium, 9.
79. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, rozdz. III, 19-22.
80. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 15.
81. Tamże, 6.
82. Tamże, 15, por. Dekret o ekumenizmie Unitatis redintegratio, 3.
83. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 58.
84. Nadzwyczajny Synod Biskupów 1985, Relacja końcowa, II, C, 6.
85. Tamże, II, D. 4.
86. Por. JAN PAWEŁ II, Adhort. Apost. Catechesi tradendae (16 października 1979), 53: AAS 71 (1979), 1320; Enc. Slavorum Apostoli (2 czerwca 1985), 21: AAS 77 (1985), 802 n.
87. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 20.
88. Por. Przemówienie do biskupów Zairu w Kinshasa, 3 maja 1980, 4-6: AAS 72 (1980), 432-435; Przemówienie do biskupów Kenii w Nairobi, 7 maja 1980, 6: AAS 72 (1980), 497; Przemówienie do Biskupów Indii w Delhi, 1 lutego 1986, 5 AAS 78 (1986), 748 n.; Homilia w Cartagena, 6 lipca 1986, 7-8: AAS 79 (1987), 105 n.; por. także Enc. Slavorum Apostoli, 21-22.
89. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 22.
90. Tamże.
91. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 64.
92. „Kościoły partykularne (...) powinny przyswoić sobie trzon ewangelicznego orędzia i, bez najmniejszej zmiany zasadniczej jego prawdy, przełożyć je na język zrozumiały dla miejscowych ludzi, a potem je w tym języku głosić (...). »Język«, o jakim tu mowa, należy brać nie tyle w znaczeniu semantycznym czy literackim, ile raczej uwydatniajacym sens antropologiczny i kulturowy przedmiotu” (tamże, 63).
93. Por. JAN PAWEŁ II, Przemówienie podczas Audiencji ogólnej 13 kwietnia 1988: Insegnamenti XI/1 (1988), 877-881.
94. JAN PAWEŁ II, Adhort. apost. Familiaris consortio (22 listopada 1981), 10, gdzie jest mowa o inkulturacji „w dziedzinie małżeństwa i rodziny”: AAS 74 (1982), 91.
95. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 63-65.
96. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 17.
97. Przmówienie do uczestników Sympozjum Biskupów Afryki w Kampala, 31 lipca 1969, 2: AAS 61 (1969), 577.
98. PAWEŁ VI, Przemówienie na rozpoczęcie II sesji Soboru Wat. II, 29 września 1963: AAS 55 (1963), 858; por. SOBÓR WAT. II, Dekl. o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate, 2; Konst. dogm. o Kościele, Lumen gentium, 16; Dekr. o działalności misyjnej Kościóła Ad gentes, 9; PAWEŁ VI Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 53.
99. Por. PAWEŁ VI, Enc. Ecclesiam suam (6 sierpnia 1964): AAS 56 (1964), 609-659; SOBÓR WAT. II, Dekl. o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate; Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 11. 41; Sekretariat ds. niechrześcijan, Stanowisko Kościoła wobec wyznawców innych religii - Refleksje i orientacje na temat dialogu i misji (4 września 1984): AAS 76 (1984), 816-828.
100. List do Biskupów Azji z okazji piątego Zebrania Plenarnego Federacji Konferencji ich Episkopatów, (23 czerwca 1990), 4: L'Osservatoro Romano, 18 lipca 1990.
101. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 14; por. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 7.
102. Dekr. o ekumenizmie Unitatis redintegratio, 3; Dekr. o działalności misyjnej Kościoła, Ad gentes, 7.
103. Por. JAN PAWEŁ II, Enc. Redemptor hominis, 12.
104. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 11. 15.
105. Dekl. o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate, 2.
106. JAN PAWEŁ II, Posynodalna Adhort. apost. Christifideles laici, 35.
107. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 41.
108. Enc. Sollicitudo rei socialis (30 grudnia 1987), 41: AAS 80 (1988), 570 n.
109. Dokumenty III Konferencji Plenarnej Episkopatu Ameryki Łacińskiej w Puebla (1979), 3760 (1145).
110. JAN PAWEŁ II, Przemówienie do Biskopów, kapłanów, zakonnic i zakonników w Jakarcie, 10 października 1989, 5: L'Osservatore Romano, 11 października 1989.
111. Por. PAWEŁ VI, Enc. Populorum progressio, 14-21. 40-42; JAN PAWEŁ II, Enc. Sollicitudo rei socialis 27-41.
112. JAN PAWEŁ II, Enc. Sollicitudo rei socialis 28.
113. Por. tamże, rozdz. IV, 27-34; PAWEŁ VI, Enc. Populorum progressio, 19-21. 41-42.
114. Przemówienie do mieszkańców faweli Vidigal w Rio de Janeiro, 2 lipca 1980, 4: AAS 72 (1980), 854.
115. Dokumenty III Konferencji Plenarnej Episkopatu Ameryki Łacińskiej w Puebla (1979), 3757 ( 1142).
116. Izaak de Stella, Kazanie 31: PL 194, 1793.
117. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 20.
118. JAN PAWEŁ II, Posynodalna Adhort. apost. Christifideles laici, 35.
119. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 38.
120. Przemówienie do członków Kolegium Kardynalskiego i wszystkich współpracowników Kurii Rzymskiej Watykanu i Wikariatu Rzymskiego, 28 czerwca 1980, 10: Insegnamenti III/I (1980), 1887.
121. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 23.
122. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 38.
123. Tamże, 29.
124. Por. tamże, 38.
125. Tamże, 30.
126. Dokumenty III Konferencji Plenarnej Episkopatu Ameryki Łacińskiej w Puebla (1979), 2941 (368).
127. Por. Wytyczne do popierania wzajemnej współpracy Kościołów patrykularnych, a zwłaszcza do właściwego rozmieszczenia Kleru Postquam Apostoli (25 marca 1980): AAS 72 (1980), 343-364.
128. Por. rozdz. IV 23-27.
129. Tamże, 23.
130. Tamże.
131. Tamże, 23. 27.
132. Por. Kongregacja ds. Zakonników i Instytutów Świeckich i Kongregacja ds. Biskupów. Wytyczne do stosunków wzajemnych między Biskupami i Zakonnikami w Kościele Mutuae relationes (14 maja 1978), 14 b: AAS 70 (1978), 482; por. n. 28.
133. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 27.
134. SOBÓR WAT. II, Dekr. o posłudze i życiu kapłanów Presbyterorum ordinis, 10; por. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 39.
135. SOBÓR WAT. II, Dekr. o formacji kapłanów Optatam totius, 20. Por. „Guide de vie pastorale pour les pretres diocésains des Eglises qui dépendent de la Congrégation pour l'Evangelisation des Peuples”, Roma, 1989.
136. JAN PAWEŁ II, Przemówienie do uczestników Plenarnego Zebrania Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów, 14 kwietnia 1989, 4: AAS 81 (1989), 1140.
137. Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 1982: Insegnamenti V/2 (1982), 1879.
138. Por. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 38; Kongregacji ds. Duchowieństwa, Wytyczne Postquam Apostoli, 24-25.
139. Kongregacji ds. Duchowieństwa, Wytyczne Postquam Apostoli, 29; SOBÓR WAT. II, Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 20.
140. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 783.
141. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 40.
142. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 69.
143. JAN PAWEŁ II, List apost. Mulieris dignitatem (15 sierpnia 1988), 20: AAS 80 (1988), 1703.
144. Por. PIUS XII, Enc. Evangelii praecones: dz. cyt., 510 nn.; Enc. Fidei donum: dz. cyt., 228 nn.; JAN XXIII, Enc. Princeps Pastorum: dz. cyt., 855 nn.; PAWEŁ VI Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 70-73..
145. N. 35.
146. Por. PIUS XII, Enc. Evangelii praecones: dz. cyt., 510-514.
147. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 17. 33 nn.
148. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 35-36. 41.
149. JAN PAWEŁ II, Posynodalna Adhort. apost. Christifideles laici, 14.
150. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 225, 1. Por. SOBÓR WAT. II, Dekr. o apostolstwie świeckich Apostolicam actuositatem, 6. 13.
151. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 31; por. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 225, 2.
152. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 70.
153. JAN PAWEŁ II, Posynodalna Adhort. apost. Christifideles laici, 35.
154. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 17.
155. JAN PAWEŁ II, Adhort. apost. Catechesi tradendae, 66.
156. Por. kan. 785, 1.
157. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 17.
158. Por. Zebranie Plenarne Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów 1969 o katechistach i odnośna „Instrukcja” z kwietnia 1970: Bibliografia missionaria 34 (1979), 197-212, i S.C. de Propaganda Fide Memoria Rerum, III/2 (1976) 821-831.
159. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 28.
160. JAN PAWEŁ II, Kont. apost. o Kurii Rzymskiej Pastor Bonus (28 czerwca 1988), 85: AAS 80 (1988), 881: por. SOBÓR WAT. II, Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 29.
161. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 29; por. JAN PAWEŁ II, Kont. apost. o Kurii Rzymskiej Pastor Bonus 86.
162. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 31.
163. Tamże, 33.
164. Por. PAWEŁ VI, List apost. w formie motu proprio Ecclessiae Sancte (6 sierpnia 1966), II, 43: AAS 58 (1966), 782.
165. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 34; PAWEŁ VI, List apost. w formie motu proprio Ecclessiae Sancte, III, 22.
166. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 35; por. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 211. 781.
167. JAN PAWEŁ II, Adhort. apost. Familiaris consortio 54.
168. Por. PAWEŁ VI, List apost. Graves et increscentes (5 września 1966): AAS 8 (1966), 750-756.
169. P. Manna, Le Nostre „Chiese” e la propagazione del Vangelo Trentola Ducenta, 1952, s. 35.
170. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 38.
171. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 13.
172. Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 24.
173. Por. Dekr. o posłudze i życiu kapłanów Presbyterorum ordinis, 14.
174. JAN PAWEŁ II, Posynodalna Adhort. apost. Christifideles laici, 17.
175. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 1.
176. Por. JAN PAWEŁ II, Przemówienie do zebrania Celam w Port-au-Prince, 9 Marcia 1983: AAS 75 (1983), 771-779; Homilia na rozpoczęcie „nowenny lat” z inicjatywy Celam w Santo Domingo, 12 października 1984: Insegnamenti VII/2 (1984), 885-897.
177. JAN PAWEŁ II, Enc. Redemptoris Mater (25 marca 1987), 2 AAS 79 (1987), 362 n.
178. Tamże, 22.