Prawda nie jest do wygarniania, prawda jest do komunikacji. Jeśli chciałbym komuś „wygarnąć” to znaczy, że powinienem zamknąć się sam ze sobą i rozważyć, jaki to ma sens. Mechanizm „wygarniania prawdy” neguje samą prawdę, bo istnieje wewnętrzna sprzeczność pomiędzy użytym środkiem: pastwię się nad kimś „wygarniając mu”, a celem: chcę mu powiedzieć prawdę.
Rafał Skibiński OP, LIST 3/2005
Scena muzyki tworzonej przez artystów chrześcijan w Polsce jest zjawiskiem bez precedensu nie tylko w Europie, ale i na świecie.
W ciągu ostatnich kilkunastu lat powstało w naszym kraju kilkadziesiąt zespołów grających niemal wszystkie gatunki muzyki chętnie słuchanej przez młodych, od chorału gregoriańskiego poczynając, poprzez jazz, rock, soul, gospel, rythm and blues, reggae, folk, na hip-hopie kończąc. Co ciekawe, grupy te tworzą często najlepsi i najpopularniejsi polscy muzycy. Grając na chwałę Boga, z entuzjazmem głoszą światu słowa Chrystusa przekazane ludziom w Ewangelii.
Artykuł omawia udział Warmińskiego Klubu Katolików w pracach Kongresu Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich w Polsce, na rzecz XIV grupy tematycznej o mediach
Ruchy i stowarzyszenia katolickie stanęły w Polsce przed nowym wyzwaniem, dotyczącym dalszej drogi rozwoju w realizacji swej posługi w Kościele i wobec społeczeństwa, stąd sesja inaugurująca III Ogólnopolski Kongres Ruchów Katolickich, który odbył się w dniach 11-12 czerwca 2005 r. i trwa do 2007 r. Praca Kongresu toczy się w czternastu obszarach naszego apostolstwa i formacji. Odbywają się kongresy tematyczne i tworzony jest serwis internetowy.
XIV Kongres Tematyczny poświęcony jest środkom społecznego przekazu (mediom).
Temat tego Kongresu sformułowany jest następująco: "Media miejscem ewangelizacji i troski o człowieka. Został on podjęty do zapoznania się przez Kluby Inteligencji Katolickiej z obszaru całej Polski.
Warmiński Klub Katolików w Olsztynie włączył się w realizację powierzonych zadań poprzez:
- udział w sympozjach,
- udział w odczytach,
- udział w prelekcjach,
- publikowaniu własnych artykułów w lokalnej i ogólnopolskiej prasie katolickiej: "Posłaniec Warmiński, "Nasz Dziennik" przez członków Klubu.
I. Sympozja
Dnia 28.X.2004 r. odbyło się sympozjum zorganizowane przez Instytut Kultury Chrześcijańskiej im. Jana Pawła II i Ruch Społeczny "Opcja Ubogich": I Olsztyński Dzień Mediów pt. "Służyć Prawdzie".
W programie:
- Wykład ks. bpa Adama Lepy (Łódź) - "Prawda i kłamstwo w mediach"
- Red. Mirosław Rogalski - informacja: "Droga" - audycja religijna w Polskim Radiu Olsztyn"
- Red. Zenon Złakowski - informacja: "Źródło", "Który przychodzi" - audycje religijne w Polskim Radiu Olsztyn i Radiu Wa-Ma"
- Wystawa wybranych czasopism katolickich.
Zasadniczym warunkiem działalności ewangelizacyjnej jest mówienie (i pisanie) Prawdy. Prawda powinna pozostawać drogowskazem mediów katolickich i niekatolickich. Stąd bp A. Lepa mówił, że brak Prawdy jest pogardą dla człowieka i niwelacją wolności. Mówca w referacie często odwoływał się do Ojca Świętego Jana Pawła II, który był orędownikiem Prawdy (2004 - "Bądźcie wierni Prawdzie").
Na początku wystąpienia bp A. Lepa zwrócił uwagę na jakże często bardzo subtelne mechanizmy okłamywania w mediach. Są to m.in.:
- Mitologia - mity. Używa się ich po to, by manipulować ludźmi poprzez ukazywanie nieistniejących poglądów, wydarzeń, zjawisk, nadając pozory niewzruszonej Prawdy (np. mit ciemnogrodu; mit mieszania się Kościoła do polityki - tak uważa 67 procent Polaków; mit Kościoła jako organizacji...). Jest to celowe i ukryte działanie polegające na narzucaniu fałszywego obrazu rzeczywistości, wiedzy o człowieku, o życiu. Technika bardzo prosta, ale i silnie oddziałująca: technika "negatywnej kliszy".
- Stereotyp - gotowa forma myślenia, pięknie "wypolerowana" i przekazywana (70 procent Polaków powyżej 15 roku życia nie rozumie poważnych tekstów, a szuka jedynie sensacji). Brak myślenia i często stosowane rozmaite "etykietki" jak bakcyl rujnują wnętrze człowieka (np. katolik = fanatyk, Polak = antysemita, plebania = rezydencja, pałac...).
- Plotka - skryta i niesprawdzona informacja, niekorzystna dla osób trzecich. Stosowana jako tzw. Szeptana propaganda.
- Iluzja - jest funkcją wyobraźni i sposobem zawładnięcia człowieka. Najstarszym iluzjonistą był Szatan wobec Adama i Ewy (drzewo poznania dobra i zła).
- Inne formy okłamywania odbiorców mediów to: kamuflaż, zatrucie informacji, pornografia itd.
W drugiej części wystąpienia bp A. Lepa zwrócił uwagę na problem: "Dlaczego odbiorcy mediów są okłamywani i dlaczego lekceważy się Prawdę". A robi się to dla chęci zysków, presji politycznej ("iść pod prąd"), atmosfery "spirali milczenia" oraz z niefachowości dziennikarzy, z dominacji obrazu, z braku rozliczenia dziennikarzy przez społeczeństwo.
Mówca zakończył wnioskami:
- wychowywać do Prawdy (najczęściej robi to Kościół),
- nauczyć się czerpania informacja i rozróżniania ich prawdziwości,
- dorosły odbiorca ma pozytywnie wpływać na odbiór mediów,
- reagować na różne doniesienia w mediach,
- podkreślać odwagę dziennikarzy w obronie Prawdy.
W dalszej części sympozjum wystąpili lokalni dziennikarze z Radia Olsztyn w osobach redaktora Mirosława Rogalskiego i Zenona Złakowskiego, którzy opowiadali o pracy w mediach katolickich i nie tylko, na przykładzie doświadczeń medialnych w lokalnym radiu i prasie.
Pierwsze audycje katolickie w Radiu WaMa i Radiu Olsztyn powstały na zapotrzebowanie katolików i mieszkańców Diecezji Warmińskiej z okazji wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II w czerwcu 1991 r. w Olsztynie. Audycje te są kontynuowane do dziś.
Sympozjum zakończyła prezentacja tytułów pism katolickich.
Dnia 5 grudnia 2005 r. odbyło się sympozjum zorganizowane przez Instytut Kultury Chrześcijańskiej im. Jana Pawła II, Akcję Katolicką Archidiecezji Warmińskiej, Katolickie Stowarzyszenie "Civitas Christiana", Ruch Społeczny "Opcja Ubogich" i Diakonię Narodu Ruchu Światło-Życie: II Olsztyński Dzień Mediów pt. "Pisma parafialne w życiu duszpasterskim Kościoła".
W programie:
- wykład ks. kan. Tomasza Króla z Warszawy (prezesa Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Prasy Katolickiej) "Pisma parafialne w życiu duszpasterskim Kościoła",
- dr Anna Mackowicz, Daniela Lewicka - "Z doświadczeń redaktora pisma parafialnego",
- Prezentacja pism parafialnych - głównie z terenu Archidiecezji Warmińskiej.
"Dekret o społecznych mediach" z 4 grudnia 1963 r. w numerze 14 pisze o prasie katolickiej i jej celach oraz zadaniach dla Kościoła. Stąd należy czytać, rozpowszechniać, popierać prasę katolicką i kształcić w tym celu duchownych i laikat.
Ksiądz kan. Tomasz Król z Warszawy (parafia św. Tomasza na Ursynowie) w referacie "Prasa parafialna w duszpasterstwie Kościoła" zwrócił uwagę słuchaczom, że mamy ok. 1000 tytułów prasy katolickiej w Polsce, a początki jej wydawania przypadają na lata 90-te XX wieku. Ukazał też historię jej wydawania.
Stwierdził, że lokalna prasa katolicka jest kopalnią wiedzy o wspólnotach lokalnych Kościoła, stąd należy ją przechowywać dla przyszłych pokoleń.
Cele i zadania prasy lokalnej wg ks. T. Króla to:
- ewangelizacja (począwszy od siebie, refleksja nad sobą i treścią przekazów medialnych), poprzez pogłębianie wiedzy o Kościele, kształtowanie wartości patriotycznych, edukację, własną lokalność,
- prasa lokalna ma zadbać o przekazanie wiadomości o Kościele powszechnym i lokalnym,
- miejsce integracji wspólnoty lokalnej.
Stąd bardzo ważną sprawą jest formacja członków redakcji pism parafialnych poprzez uwrażliwienie na to, co dzieje się wokół człowieka.
Inicjatorem "rozbudowania" prasy katolickiej w Polsce, a szczególnie lokalnej, byli: ks. bp J. Chrapek, bp A. Lepa, którzy w październiku 1993 r. założyli Centrum Prasy w Polsce, a w 1995 r. odbyło się forum lokalnej prasy katolickiej.
W drugiej części Sympozjum wypowiadali się redaktorzy lokalnych pism parafialnych, w tym dr Anna Mackowicz ("Nazaret" - pismo istnieje od 1996 r.), alumn reprezentujący "Serce Warmii" (pismo WSD "Hosianum" w Olsztynie) i inni.
Sympozjum zakończyła prezentacja tytułów prasy parafialnej głównie z Archidiecezji Warmińskiej.
22 listopada 2006 r. odbyło się Sympozjum pt. III Olsztyński Dzień Mediów "Media a polityka". Organizatorami byli: Instytut Kultury Chrześcijańskiej im. Jana Pawła II, Olsztyński Oddział Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, Katolickie Stowarzyszenie "Civitas Christiana", Archidiecezjalny Instytut Akcji Katolickiej i Warmińska Inicjatywa Kulturalna. W programie sympozjum była dyskusja panelowa z udziałem Tomasza Arabskiego (wiceprezesa Zarządu Radia Gdańsk) oraz olsztyńskich dziennikarzy Bożeny Ulewicz i Zenona Złakowskiego.
Na wstępie Sympozjum prowadzący panel ks. dr Stanisław Kozakiewicz (dyrektor IKCh im. Jana Pawła II w Olsztynie) nazwał media "starożytnym areopagiem" (za Janem Pawłem II), w którym odbywa się handel myślami, a nie wymiana myśli.
Następnie odbył się dwugłos i dyskusja z udziałem Tomasza Arabskiego (Gdańsk), Bożeny Ulewicz (dziennikarka z Olsztyna) i Zenona Złakowskiego (dziennikarz radiowy i red. naczelny miesięcznika "Krajobrazy i Spojrzenia").
Zarówno uczestnicy panelu, jak dyskutanci zastanawiali się nad relacjami zachodzącymi między światem mediów a światem polityki. Media są często wykorzystywane przez polityków do ich celów, dlatego zależy im na swoich wpływach w mediach. Z drugiej strony ludzie mediów mają interes bycia w świecie polityki. Każdy człowiek chciałby być w mediach, stąd bardzo ważna jest formacja ludzi mediów. Aż 90 procent mediów ma jakiś udział w show biznesie - w tym dzięki komercji i reklamie. Czasem są one marnej jakości.
Zwrócono uwagę na kwestię Prawdy w mediach. Nigdy nie może być Prawda przed miłością, pomimo że dążymy do Prawdy.
Mówiono o częstych kompromitacjach demokracji w mediach, a przecież dziennikarze mają dbać o wspólne dobro w swoich kręgach i odbiorców mediów. Media powinny wychowywać, bo słowa mogą kogoś podnieść na duchu lub "zabić" (mówił o tym Jan Paweł II podczas wizyty duszpasterskiej w Olsztynie w czerwcu 1991 r., omawiając VIII przykazanie Dekalogu "Nie mów fałszywego świadectwa"). A my nie słuchamy Ojca Świętego lub zapominamy o Nim i Jego przesłaniu.
Podjęto problem lustracji Polaków. Media stają się politycznymi prowokatorami. Za nimi stoją siły politycznych ugrupowań, którzy chcą szkodzić i "odgrzewać" stare sprawy. Media mogą mieć wpływ na anarchizowanie życia publicznego. Dziennikarze mają dbać o dobro wspólne, a jest często inaczej.
Zwrócono uwagę na osobistą odpowiedzialność dziennikarzy w ich pracy. Rozumieć i uczyć się dziennikarstwa dla społecznego pożytku, bo przecież trzeba zaczynać ewangelizację od siebie (mówiła o tym Matka Teresa z Kalkuty - zmienić Ciebie i mnie), a potem "małymi kroczkami" zmieniać to wszystko wokoło. Mówiono i zwracano uwagę na osobowość dziennikarzy w mediach, w oparciu o osobowość Jezusa i takich autorytetów, jak np. Jan Paweł II.
II. Formą pracy na rzecz mediów w naszym Warmińskim Klubie Katolików są spotkania z dziennikarzami.
13 marca 2006 r. odbyło się spotkanie z red. Andrzejem Taborskim, który mówił o roli i znaczeniu mediów na społeczeństwo i poszczególnych ludzi. Mówca zwrócił uwagę, że dzięki mediom świat staje się coraz bardziej globalną wioską, a ich rola może być dobra lub zła i mogą one mieć na rzeczywistość społeczną potężny wpływ pozytywny lub negatywny. Dlatego trzeba umieć wybierać i rozróżniać wiadomości serwowane w mediach.
Prelegent poinformował o tytułach prasy wydawanej w Polsce i w czyich rękach są pisma wysokonakładowe. Zwrócił uwagę, że ogromna większość pism to są tylko pisma polskojęzyczne i dlatego warto do nich podchodzić ostrożnie i krytycznie, gdyż nie jest w interesie ich zachodnich właścicieli promowanie polskiego patriotyzmu, wartości narodowych, tradycji, historii. Pisma te najczęściej są w rękach ludzi bądź instytucji, którym bliższa jest ideologia laicka, niż wartości chrześcijańskie, dlatego chętnie propagują sekularyzm, libertynizm, a niejednokrotnie wprost zwalczają Kościół,
Prelegent z żalem stwierdził, że katolicy, którzy w Polsce są ogromną większością, z konieczności korzystają z mediów laickich. Media katolickie stanowią niewielki procent mediów w Polsce - zarówno czasopism, wydawnictw, programów radiowych i telewizyjnych. Wydawać by się mogło, że Kościół nie docenia roli i znaczenia mediów w dziele ewangelizacji oraz ze nie zależy mu na powiększeniu swego stanu posiadania w tworzeniu i dobrym funkcjonowaniu własnych mediów.
III. Inną formą zainteresowania naszego Klubu problematyką mediów jest stała współpraca Jana Kumora, Prezesa Klubu, z takimi pismami, jak "Posłaniec Warmiński" i "Nasz Dziennik", do których pisze krótkie artykuły dotyczące różnych problemów z życia, w tym z życia Kościoła.
Często na spotkaniach Klubu, które odbywają się w każdy poniedziałek, prezentowane są interesujące artykuły z prasy katolickiej, nad którymi dyskutujemy i odnosimy je do życia codziennego.
IV. Nasze zaangażowanie w problematykę mediów wyraża się także w udziale członków Klubu w prace Zespołu ds. Mediów działającego w ramach III Kongresu Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich Archidiecezji Warmińskiej.
Opracowała Jolanta Malusiak
Członek Warmińskiego Klubu Katolików
Olsztyn, 8.02.2007
Każde nowe doświadczenie zawiera w sobie pewne zagrożenia, ale obok tego otwiera nowe przestrzenie działania, których do tej pory nie było. Globalizacja może być zagrożeniem, jeśli miałaby by znaczyć zatratę podmiotowości człowieka i oderwanie go od jego korzeni ojczystych, od dziedzictwa kulturowego, a nade wszystko od wartości chrześcijańskich.
