Nie wystarczy zmieniać struktury, ale potrzebna jest odnowa moralno-duchowa oraz nowe doświadczenie i kompetencja.
Ruchy i stowarzyszenia katolickie animują rozwój życia duchowego oraz etycznego, prowadzą formację moralną społeczności, na terenie której działają. Ruchy katolickie podejmując ogromny wysiłek formacji duchowej, odpowiadają na coraz większe potrzeby duchowe współczesnego człowieka, któremu nie wystarczy już udział w co niedzielnej Mszy św. oraz chwila na pacierz. Rosnący głód duchowy współczesnego człowieka, o ile nie zostanie zaspokojony szybko, przeradza się patologię życia duchowego, moralnego, a z czasem społecznego. Może to prowadzić do rozwoju sekt i innych form patologii, które będą destrukcyjnie wpływały na ludzi, a przez to na szeroko rozumiane życie społeczne gminy, powiatu, województwa.
Katolickie organizacje pozarządowe dzięki systematycznej formacji ludzi młodych i dorosłych kształtują kreatywne postawy moralne.
W Białymstoku od blisko dziesięciu lat organizujemy systematyczne spotkania ewangelizacyjne w szkołach, na ulicach, w parku, w największej hali sportowej dla tysięcy osób z naszego miasta i województwa. Spotkania te skierowane są głównie do młodzieży, rodzin i kończą się najczęściej zachętą do osobistego przyjęcia Jezusa jako Pana i Zbawiciela oraz kontynuacji wzrostu duchowego w naszych wspólnotach.
Kształtowanie postaw moralnych człowieka dorosłego jest bardzo trudne, a takie zadanie edukacji moralno-społecznej ludzi dorosłych pełnią ruchy i stowarzyszenia, poprzez różnego rodzaju rekolekcje, seminaria, sympozja, kongresy i inne spotkania. Wiemy, jak dużo dziś korupcji, nieuczciwości, prywaty itp. Nie zmieni się postaw egoistycznych w altruistyczne, ani nie usunie zła społecznego przez nakazy, moralizowanie itp., ale przez żmudną mało efektowną pracę formacyjną, prowadzoną, jeśli chodzi o ruchy polskie, z wykorzystaniem najnowocześniejszych metod pracy formacyjnej.
Niektóre ruchy i stowarzyszenia katolickie łączą grupy środowiskowe o podobnych cechach, takich jak wiek, zawód. Mamy np. Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy Polskich, Pielęgniarek, Kolejarzy i wiele innych. Takie połączenie sprzyja kształtowaniu nie tylko jakości życia zawodowego od strony moralnej, ale i profesjonalnej, stając się dobrą okazją wymiany doświadczeń. Jednocześnie służą one nieformalną pomocą socjalną ludziom potrzebującym z danego środowiska.

W ruchach i stowarzyszeniach człowiek uczy się życia w większych społecznościach. Realizując zadania, jakie stają przed całą grupą, uczy się współodpowiedzialności, podejmowania decyzji w grupie, umiejętności kierowania większymi i mniejszymi grupami, słuchania opinii innych oraz wyrażania swojej, występowania publicznie, a także rozwiązywania napięć, konfliktów i kryzysów. Wszystkie te postawy i umiejętności człowiek przenosi do innych społeczności, w których działa. Wiele osób, które zdobyły doświadczenie, można by powiedzieć wyrosły z ruchów stowarzyszeń i służy dziś w strukturach rządowych i samorządowych. Niech mi będzie wolno wspomnieć tutaj chociażby Panią Hannę Gronkiewicz-Waltz – Prezesa NBP. Jeśli chodzi o mnie to po ponad dwudziestopięcioletniej formacji najpierw w ruchu Światło-Życie, a potem w Odnowie w Duchu Świętym, od dwóch lat staram się obecnie służyć jako radny Sejmiku i Członek Zarządu Województwa Podlaskiego.
Społeczności ruchów i stowarzyszeń stwarzają oddolnie dobry klimat dla zachodzących przemian społecznych. Dokonuje się to na spotkaniach grupy, wspólnoty czy stowarzyszenia, we własnym środowisku pracy zawodowej, w gronie rodziny i przyjaciół.

Ludzi z ruchów i stowarzyszeń katolickich zaangażowanych obecnie w samorządach jest ok. 3 tysięcy.
Posiadamy swoich przedstawicieli w radach gmin, powiatów, województw. To oni wyrażają głos środowisk organizacji pozarządowych i aktywne włączanie się w bieżące prace samorządu lokalnego:

Zarówno dla samorządu jak i poszczególnych grup, ruchów lub stowarzyszeń ważne są spotkania z radnymi, prezydentem miasta, starostą itd. Pozwala to z jednej strony na zapoznanie się z działalnością samorządu lokalnego, a z drugiej na przedstawienie poglądów i propozycji ruchów i stowarzyszeń.

W związku obowiązkiem współpracy samorządów lokalnych z organizacjami pozarządowymi, wpisanym w ustawę o samorządach, istnieje możliwość zlecania różnym organizacjom społecznym, w tym ruchom oraz stowarzyszeniom katolickim, różnych zadań w gminie, powiecie, województwie. Równocześnie same ruchy i stowarzyszenia mogą proponować zadania i programy, których realizacja jest ważna dla rozwoju życia społecznego danego środowiska lokalnego.
Mogą to być programy dotyczące następujących spraw:

Często się zdarza tak, że ruchy lub stowarzyszenia katolickie realizują ciekawe programy, ważne dla życia danej społeczności lokalnej, lecz nie mają wystarczających środków na rozszerzenie swojej działalności. Samorząd może te programy przyjąć jako swoje, udzielając stosownego wsparcia.
Inna możliwość zaangażowania to taka sytuacja, kiedy władze samorządowe zlecają prowadzenie konkretnych spraw (np. zorganizowanie świetlicy dla dzieci z rodzin patologicznych) organizacjom, ruchom i stowarzyszeniom katolickim, które mają w tym doświadczenie i mogą dobrze wykonać dane zadanie.

Tak jak wspomniałem na początku, organizacje pozarządowe opierają się na ochotniczej, bezinteresownej wytrwałej pracy i zaangażowaniu setek ty-sięcy ludzi dobrej woli, którzy w sposób bezinteresowny pomagają innym. Ta bezinteresowna praca, określana jako wolontariat, jest w sposób szczególny realizowana przez członków ruchów i stowarzyszeń katolickich. Jest to wyraz miłości i miłosierdzia do tych, którzy są często opuszczeni, bezradni, pozostawieni samemu sobie.

„Tak pojęta miłość, praktykowana nie tylko przez poszczególne jednostki, lecz także w sposób solidarny przez grupy i wspólnoty, jest i zawsze będzie potrzebna. Nikt i nic nie może i nigdy nie będzie mogło jej zastąpić, nawet żadne instytucje i inicjatywy publiczne, które przecież nie szczędzą wysiłku by zaspokoić – często w naszych czasach dotkliwe pod względem jakości i zakresu – potrzeby ludności. Paradoksalnie, miłość ta staje się tym bardziej potrzebna, im bardziej instytucje rozwijając swą skomplikowaną strukturę organizacyjną wysuwają roszczenia do opanowania wszystkich dostępnych dziedzin życia, co doprowadza do tego, że same padają ofiarą bezosobowego funkcjonalizmu, przerostu biurokracji, niesprawiedliwych, prywatnych interesów, łatwej i ogarniającej całą instytucję bezczynności.
I właśnie w tym kontekście, zwłaszcza w społeczeństwach zorganizowanych, powstają i rozpowszechniają się wciąż nowe formy wolontariatu, przyjmującego postać wielorakich posług i dzieł. Wolontariat przeżywany w jego prawdzie, jako bezinteresowne służenie ludziom, zwłaszcza najbardziej potrzebującym i zapomnianym przez struktury opieki społecznej, należy określić jako ważny wyraz apostolstwa, w którym świeccy mężczyźni i kobiety pełnią rolę pierwszoplanową.” (CL 41).