W ramach przygotowania do Eucharystii wierni usłyszeli fragmenty czterech konstytucji soborowych: o liturgii, dogmatycznej o Kościele, o objawieniu Bożym i duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym. Następnie odbyła się procesja, powtarzająca tę z 12 października 1962 r., w której przez plac do bazyliki św. Piotra szli wszyscy ojcowie soborowi. W jej trakcie śpiewano hymn Roku wiary, a jedna z jego zwrotek wykonana była po polsku. W procesji wzięli udział ojcowie synodalni i przewodniczący konferencji episkopatów z całego świata. Z Polski byli m.in. kardynałowie Kazimierz Nycz i Stanisław Dziwisz, a także arcybiskupi Józef Michalik – przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski i Stanisław Gądecki - wiceprzewodniczący KEP. Innym znakiem nawiązującym do 50 rocznicy Vaticanum II była intronizacja ewangeliarza – tego samego, którego używano podczas Soboru.
W homilii Benedykt XVI zaznaczył, że wspomniane szczególne znaki mają nie tylko pobudzać do nostalgicznych wspomnień, ale do „wejścia głębiej w poruszenie duchowe, które cechowało Vaticanum II, abyśmy je przyjęli za swoje i nieśli je dalej, w jego prawdziwym znaczeniu. A to znaczenie nadawała i nadaje nadal wiara w Chrystusa, wiara apostolska, ożywiana wewnętrznym impulsem, by przekazywać Chrystusa każdemu człowiekowi i wszystkim ludziom w pielgrzymowaniu Kościoła na drogach dziejów”. Podkreślił też, że rozpoczynający się dziś Rok Wiary jest konsekwentnie związany z całą drogą Kościoła w minionych 50 latach: od Soboru po Wielki Jubileusz roku 2000. Wskazał na głęboką zbieżność pontyfikatów Pawła VI i Jana Pawła II „w Chrystusie jako centrum kosmosu i historii, oraz w apostolskim pragnieniu głoszenia Go światu. Jezus jest centrum wiary chrześcijańskiej” – zaznaczył Ojciec Święty. Dodał, że jest On nie tylko przedmiotem wiary, lecz także podmiotem ewangelizacji świata za pośrednictwem Kościoła - swego Ciała, któremu Chrystus zechciał przekazać swoją misję. „Uczynił to i czyni nadal aż do końca czasów, wzbudzając w uczniach Ducha Świętego, tego samego Ducha, który spoczął na Nim i pozostał w Nim podczas całego życia ziemskiego” – dodał papież.
Nawiązując do 50 rocznicy II Soboru Watykańskiego II Benedykt XVI zaznaczył, że zgromadzenie to nie miało zamiaru sprecyzować tematu wiary w jakimś specjalnym dokumencie. Tym niemniej wszystkie jego dokumenty przesiąknięte są wiarą. Podkreślił także, że Sobór stawiał sobie za cel pogłębienie i przedstawienie w sposób odpowiadający wymogom nowych czasów odwiecznej nauki Kościoła, sprawienia żeby zajaśniała prawda i piękno wiary w dniu dzisiejszym. „Dlatego uważam, że rzeczą najważniejszą, szczególnie przy tak znaczącej okazji, jak obecna, byłoby rozniecenie w całym Kościele tego pozytywnego napięcia, tego pragnienia, aby głosić ponownie Chrystusa współczesnemu człowiekowi. Jednak, aby ten wewnętrzny impuls do nowej ewangelizacji nie pozostał jedynie ideałem i nie grzeszył zamętem, trzeba, aby opierał się na konkretnej i precyzyjnej podstawie, a są nią dokumenty Soboru Watykańskiego II, w których znalazł on swój wyraz” – powiedział papież.
Ojciec Święty wskazał konieczność powrotu do tekstów soborowych. Odniesienie się do nich chroni bowiem przed skrajnościami „anachronicznych nostalgii i gonienia do przodu, i pozwala na uchwycenie nowości w ciągłości”. Papież dodał, że Sobór nie wymyślił nic nowego jako przedmiotu wiary ani też nie chciał zastępować, tego co stare. Raczej troszczył się o to, aby ta sama wiara nadal była przeżywana w dniu dzisiejszym, nadal była wiarą żywą w zmieniającym się świecie. Przypomniał, że „ojcowie soborowi chcieli przedstawić wiarę na nowo w sposób skuteczny; z ufnością otwarli się na dialog ze współczesnym światem, właśnie dlatego, że byli pewni swojej wiary, mocnej skały na której budowali. Natomiast w latach następnych, wielu bez rozeznania przyjęło dominującą mentalność, poddając w wątpliwość same podstawy depositum fidei, których niestety nie odczuwali już w ich prawdzie jako swoje własne”.
Benedykt XVI zaznaczył, że propozycja Roku Wiary i nowej ewangelizacji jest próbą odpowiedzenia przez Kościół na zjawisko duchowego „pustynnienia”. Doświadczenie tej pustyni może stanowić impuls do odkrycia na nowo radości wiary, jej życiowego znaczenia dla współczesnego człowieka. Tym bardziej, że we współczesnym świecie istnieją niezliczone znaki pragnienia Boga, ostatecznego sensu życia, często wyrażane w formie ukrytej czy negatywnej. „Na pustyni trzeba nade wszystko ludzi wiary, którzy swym własnym życiem wskazują drogą ku Ziemi obiecanej i w ten sposób uobecniają nadzieję. Żywa wiara otwiera serce na Łaskę Boga, która uwalnia od pesymizmu. Dziś bardziej niż kiedykolwiek ewangelizowanie oznacza bycie świadkiem nowego życia, przemienionego przez Boga, i w ten sposób wskazywanie drogi” – powiedział papież.
Ojciec Święty zaproponował, aby Rok Wiary stał się pielgrzymką na pustyniach współczesnego świata, „w której trzeba nieść tylko to, co istotne: ani laski, ani torby podróżnej, ani chleba, ani pieniędzy ani dwóch sukien – jak mówi Pan apostołom posyłając ich na misję (por. Łk 9,3), lecz Ewangelia i wiara Kościoła, której jaśniejącym wyrazem są dokumenty II Powszechnego Soboru Watykańskiego, podobnie jak też nim jest opublikowany przed dwudziestu laty Katechizm Kościoła Katolickiego”. Benedykt XVI zawierzył Rok Wiary Świętej Bożej Rodzicielce Maryi, świecącej jak gwiazda na drodze nowej ewangelizacji.
Wezwania do Boga w Modlitwie Wiernych wznoszono w pięciu językach. Po hiszpańsku proszono Boga, „aby wspólnota ochrzczonych, wsłuchująca się z uwagą i wrażliwością w swych pasterzy, głosiła w dzisiejszym świecie odważnie i łagodnie, że Chrystus jest Światłem narodów”. Po chińsku modlono się za „Następcę św. Piotra, aby powołany przez Pana do utwierdzania braci w wierze, był zawsze wspierany modlitwą i umacniany łaską w misji przepowiadania i nauczania Ewangelii zbawienia”. Po arabsku zanoszono modły w intencji nowej ewangelizacji, aby ojcowie synodalni i ci wszyscy, którzy wnoszą wkład do tego dzieła, wspierali zaangażowanie wierzących, aby w różnych okolicznościach żyli zgodnie ze Słowem Bożym. W języku portugalskim wierni modlili się, aby ludzie na całym świecie mogli dzielić swe radości i nadzieje, smutki i niepokoje swych współczesnych i aby w ten sposób powstawała i umacniała się cywilizacja miłości. W afrykańskim języku suahili modlono się za wszystkich zgromadzonych na tej liturgii, aby nadal pragnęli pogłębiania żywej wiary wraz z zaangażowaniem w formację, modlitwę i świadectwo.
Ponadto pierwsze czytanie mszalne było w języku angielskim, drugie – greckim a Ewangelię według św. Łukasza lektor zaśpiewał po łacinie.
Przed błogosławieństwem końcowym głos zabrał patriarcha Konstantynopola Bartłomiej I. Przypomniał, że był naocznym świadkiem obrad II Soboru Watykańskiego. Jako student Papieskiego Instytutu Wschodniego dyskutował przed pięćdziesięciu laty z biskupami i ekspertami teologicznymi oraz brał udział w niektórych sesjach specjalnych Soboru. Był to czas obietnic i nadziei dla Kościoła katolickiego – zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie – zauważył duchowy zwierzchnik prawosławia.
Patriarcha Konstantynopola zaznaczył, że dla Kościoła, któremu przewodzi był to czas wymiany opinii i oczekiwań, w tym przygotowań do Soboru Pan-prawosławnego. Zbiegły się one z „dialogiem miłości” i zapowiedzią utworzenia Międzynarodowej Komisji ds. Dialogu Teologicznego Między Kościołem Rzymskokatolickim a Kościołem Prawosławnym, ustanowionej przez Jana Pawła II i patriarchę Dimitriosa. Przypomniał wiele owoców tego dialogu, w tym zniesienie 7 grudnia 1965 roku przez patriarchę ekumenicznego Atenagorasa i papieża Pawła VI wzajemnych ekskomunik z roku 1054, wymianę życzeń, zwrot relikwii, nawiązanie ważnych dialogów oraz wzajemne wizyty.
Podkreślając, że droga ta nie zawsze jest łatwa Bartłomiej I wskazał, iż nadal konieczna jest otwartość na głębszą recepcję, zaangażowanie duszpasterskie oraz interpretację II Soboru Watykańskiego. Wyraził wdzięczność Bogu, za wyrażony w dokumentach soborowych apel o dialog obydwu Kościołów oraz zawartą w nich nadzieję, że „po usunięciu muru dzielącego Kościół Zachodni i Wschodni nastanie w końcu jedno mieszkanie” i nastanie widzialna jedność.
„Moja obecność oznacza i pieczętuje nasze zaangażowanie, aby wspólnie świadczyć o ewangelicznym orędziu zbawienia i uleczenia naszym braciom najmniejszym: ubogim, uciśnionym, zapomnianym” – powiedział Bartłomiej I.
Zachęcił do modlitw w intencji chrześcijan mieszkających na Bliskim Wschodzie. „W obecnym tyglu przemocy, oddzielenia i podziału, który nasila się między ludami i narodami, niech miłość i pragnienie zgody, które tutaj wyznajemy oraz zrozumienie, jakiego poszukujemy na drodze dialogu i wzajemnego szacunku, będą wzorem dla świata. Niech cała ludzkość wyciągnie rękę ku „innemu” i współdziała, aby przezwyciężyć cierpienie ludzi na całym świecie, szczególnie w obliczu głodu, klęsk żywiołowych, chorób i wojen, które w ostateczności wpływają na życie każdego z nas”- stwierdził patriarcha ekumeniczny.
Na zakończenie Mszy św. inaugurującej Rok Wiary Benedykt XVI wręczył soborowe orędzie reprezentantom rządzących, ludzi nauki, artystów, kobiet, robotników, ubogich, chorych i cierpiących oraz młodzieży. Było to powtórzenie gestu papieża Pawła VI, który na zakończenie II Soboru Watykańskiego w 1965 r. wręczył przedstawicielom różnych grup Orędzie do Ludu Bożego. Dzisiaj obchodzona jest 50. rocznica inauguracji tego wielkiego wydarzenia w historii Kościoła katolickiego. Ponadto z okazji 20. rocznicy publikacji Katechizmu Kościoła Katolickiego Benedykt papież wręczył jego specjalne wydanie, przygotowane na Rok Wiary dwojgu katechetom.
Odpusty na Rok Wiary
Na Rok Wiary, który rozpocznie się 11 października i potrwa do przyszłorocznej uroczystości Chrystusa Króla 24 listopada 2013 r., Papież udzielił odpustu zupełnego. Wierni będą mogli go uzyskać, także dla zmarłych, pod zwykłymi warunkami prawdziwej skruchy, spowiedzi sakramentalnej, komunii eucharystycznej i modlitwy w intencjach Ojca Świętego. Informuje o tym odnośny dekret Penitencjarii Apostolskiej, wydany 14 września.
W ciągu całego Roku Wiary wierni będą mogli uzyskać odpust zupełny, ilekroć wezmą udział w przynajmniej trzech momentach misji świętych albo w trzech wykładach o dokumentach Soboru Watykańskiego II czy Katechizmie Kościoła Katolickiego. Inną okazją do otrzymania takiego odpustu będzie udanie się w pielgrzymce do którejś z bazylik papieskich, katakumb chrześcijańskich albo do katedry czy miejsca sakralnego specjalnie wyznaczonego przez tamtejszego biskupa na Rok Wiary. Należy tam wziąć udział w nabożeństwie czy przynajmniej zatrzymać się przez odpowiedni czas na medytację, zakończoną Ojcze nasz, wyznaniem wiary i modlitwą do Maryi oraz do świętych apostołów czy patronów danego miejsca. Ponadto w dniach specjalnie wyznaczonych przez ordynariusza miejscowego na Rok Wiary można otrzymać odpust w jakimkolwiek miejscy sakralnym, uczestnicząc w Eucharystii czy modlitwie brewiarzowej, do czego należy dodać wyznanie wiary. Wreszcie okazją do uzyskania odpustu zupełnego w Roku Wiary może też być nawiedzenie miejsca własnego chrztu i odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. (KAI, RV)
