W tym roku rozpoczyna się Dekada Edukacji na rzecz Zrównoważonego Rozwoju, ogłoszona przez UNESCO. Polski system edukacji szkolnej jest wyjątkowo dobrze przygotowany do włączania treści związanych ze zrównoważonym rozwojem do pracy placówek oświatowych. Stało się tak dzięki wprowadzeniu tematyki zrównoważonego rozwoju do podstaw programowych na wszystkich etapach nauczania To wyjątkowa okazja, by w przedszkolach, szkołach i wszelkich ośrodkach edukacyjnych pochylić się ze szczególną uwagą nad tą formą edukacji. Korzyści okażą się ogromne nie tylko dla zrównoważonego rozwoju naszego kraju, ale również dla placówek oświatowych, które będą mogły wykreować swój wizerunek jako placówek szczególnie dbających o sferę społeczną, kulturową, ekologiczną i gospodarczą w swojej pracy.
Dekada Edukacji na rzecz Zrównoważonego Rozwoju jest apelem o przesycenie filozofii edukacji ekologicznej filozofią zrównoważonego rozwoju. To wielce zobowiązujący apel, zwłaszcza w kontekście współgrania całej polityki edukacyjnej polski, bądź ducha reformy oświaty z ogólną wizją rozwoju Polski, określanej mianem polityki rozwoju zrównoważonego. Aby pogłębić to zagadnienie warto zajrzeć do Polityki ekologicznej państwa (pierwszej i obowiązującej obecnie drugiej), ustaw „ekologicznych”, narodowej strategii edukacji ekologicznej czy dokumentów reformy oświaty.
O zrównoważonym rozwoju i edukacji na jego rzecz słyszymy wiele, a jednak trudno przebija się ona do tematów lekcyjnych zajęć i do świadomego pod tym względem funkcjonowania szkoły. Dlaczego? Wydaje się, że główny problem tkwi w zrozumieniu czym ten zrównoważony rozwój jest i jaki jest jego związek z edukacją. Zatem czym jest zrównoważony rozwój?
Odpowiedź na to pytanie w kontekście edukacyjnym powinna przede wszystkim uwzględniać Deklarację z Rio de Janeiro. Zasada 1 tej deklaracji brzmi:
„Istoty ludzkie stanowią centrum zainteresowania w procesie trwałego i zrównoważonego rozwoju. Mają prawo do zdrowego i twórczego życia w harmonii z przyrodą” .
Przez pryzmat rozwoju człowieka, żyjącego w społeczeństwie bądź wspólnocie, obecnie i w przyszłości,  patrzymy na rozwój wszystkich dziedzin życia człowieka. W rozwoju zrównoważonym chodzi o uzyskanie równowagi pomiędzy rozwojem wewnętrznym człowieka a zewnętrznym, na który składa się jego funkcjonowanie na płaszczyźnie społecznej, kulturowej, ekonomicznej, przyrodniczej, itd. Rozwój wewnętrzny najczęściej zupełnie jest pomijany, ponieważ trudno byłoby wskazać powszechnie uznawane, a co za tym idzie porównywalne, narzędzia jego pomiaru. W związku z tym rozwój zrównoważony dotyczy najczęściej zewnętrznego życia człowieka. Warto jeszcze dodać, że te różne płaszczyzny zewnętrznego funkcjonowania człowieka nie są od siebie niezależne lecz współtworzą jedną rzeczywistość, która, jak oczekujemy, powinna rozwijać się w sposób zrównoważony, a więc z poszanowaniem dynamiki rozwoju każdej z nich.
To, co warto jeszcze podkreślić: w dokumentach ONZ (a więc instytucji, która z największym oddaniem promuje ideę zrównoważonego rozwoju) mówi się o społeczeństwie zrównoważonym albo zdolnym do przetrwania oraz wyznacza cele zrównoważonego rozwoju wychodząc od kwestii społecznych, do których głównie należą: likwidacja głodu, chorób, nędzy, analfabetyzmu, zapewnienie dostępu do edukacji, ochrona zdrowia i życia. Z celami na płaszczyźnie społecznej współgrają cele ekologiczne, np.: powstrzymanie degradacji ekosystemów, ochrona różnorodności biologicznej oraz ekonomiczne: sprawiedliwy podział zasobów i kapitału, rozwijanie techniki i technologii przyjaznej człowiekowi i środowisku naturalnemu itp. Trudno nie zauważyć, że tak formułowane cele na różnych płaszczyznach mają wyraźny, humanistyczny profil.
Zrównoważony rozwój oznacza zatem znalezienie harmonii między aspektem społecznym, przyrodniczym, kulturowym i gospodarczym w każdym ludzkim działaniu, przy czym aspekt  społeczny jest filtrem, poprzez który powinna się przesączyć każda decyzja dotycząca środowiska przyrodniczego i gospodarki. To poszukiwanie harmonii dotyczy nie tylko ludzi żyjących obecnie ale również przyszłych pokoleń.
Dlaczego tak ważny jest ten humanistyczny profil myślenia o zrównoważonym rozwoju? Dzieci i młodzież, zasiadając codziennie przed telewizorami, spotykają się z przerażającymi informacjami o życiu ludzi na całym świecie i o stanie środowiska przyrodniczego. Informacje płyną z telewizji, radia, prasy; słyszą je od kolegów, podczas rozmów rodziców. Dowiadują się, że tysiące ludzi na całym świecie umiera na AIDS, że tysiące dzieci umiera z głodu, że wybuchła kolejna wojna, giną ludzie i niszczeje środowisko naturalne, że w ich najbliższym otoczeniu żyją bądź umierają pokrzywdzeni ludzie, że codziennie giną bezpowrotnie kolejne gatunki flory i fauny, itd. Słyszą też, że wiele państw na świecie wprowadza zasady zrównoważonego rozwoju, co korzystnie przekłada się na poziom i jakość życia obywateli tych państw. Z jednej strony tam, gdzie jest źle – jest coraz gorzej, a tam, gdzie jest dobrze, jest coraz lepiej. O jaki zatem zrównoważony rozwój chodzi, o czyj zrównoważony rozwój chodzi? Sami żyjemy targani takimi sprzecznościami, a cóż dopiero dzieci i młodzież.
Edukacja nie jest w stanie znieść natychmiast i „od ręki” wspomnianych sprzeczności, ale może dostarczyć metod, narzędzi i umiejętności, które pozwolą na zgłębianie nowych procesów zachodzących w świecie oraz nauczyć dokonywania krytycznych wyborów. Nauczyciele czy w ogóle osoby zajmujące się kształceniem i wychowywaniem mają ogromną szansę, by nauczyć dzieci i młodzież głównej prawdy: to o ich rozwój chodzi, o ich przyszłość w harmonijnie rozwijającym się środowisku społecznym, przyrodniczym, gospodarczym, kulturowym.
Dokonywanie wyborów oznacza poruszanie się w sferze wartości. Oddziaływanie na tę sferę jest szczególną cechą edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju. Oznacza to, że mamy obowiązek uczyć o różnych wartościach, uczyć umiejętności wyboru, a przede wszystkim pokazać właściwą hierarchię wartości. Oznacza to, że nieustannie musimy podejmować próby porównywania wartości, porównywania różnych punków widzenia na dany problem; takiego edukowania, by próby te mogły zakończyć się sukcesem. Jeżeli uczniowie nauczą się wartościowania złożonych kwestii społecznych czy ekologicznych, jeżeli opanują metodę analizowania różnych stanowisk w jakiejś sprawie, wówczas rzeczywiście będą zdolni do wyboru swojego własnego stanowiska, a ponadto będą w stanie rozumieć i wyjaśniać różnorakie powody (np. polityczne, ekonomiczne, itp.), którymi kierują się w swoich wyborach różne osoby, włączone w sferę oddziaływania danego problemu.
Umacnianie sfery wartości w uczniach doprowadzi do ukształtowanie postawy odpowiedzialności (współodpowiedzialności) za świat. Taki właśnie jest ostateczny cel edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju. W ciągu wielu przeszłych wieków człowiek czuł się moralnie odpowiedzialny za swoją rodzinę i najbliższych. Stopniowo krąg moralnej odpowiedzialności poszerzał się. Dzisiaj coraz częściej uświadamiamy sobie, zwłaszcza w kontekście ogromnych szkód wyrządzonych środowisku przyrodniczemu, że poczucie moralnej współodpowiedzialności powinno obejmować całą ludzkość i cały świat. Jeżeli chcemy, by życie na Ziemi wciąż rozwijało się, nie mamy innego wyjścia, jak tylko troszczyć się o to życie, chronić je i dbać, by przetrwało nienaruszone dla dzieci naszych dzieci, czyli przyszłych pokoleń.
W świetle tego, co powiedzieliśmy wyżej edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju będzie takim oddziaływaniem na świadomość (a w konsekwencji na postawy i style życia) ludzi, by ze społeczeństwa przemysłowego przekształcało się powoli w społeczeństwo zrównoważone, w sposób harmonijny funkcjonujące na wszystkich płaszczyznach, a zwłaszcza kulturowej, gospodarczej i przyrodniczej i społecznej.
Warto jeszcze zwrócić uwagę na fakt, że edukacja ekologiczna nie jest tożsama z edukacją na rzecz zrównoważonego rozwoju. Niekiedy traktowana jest zamiennie, ale jest to zbyt duże nadużycie i dzieje się to z krzywdą dla obydwu form edukacji. Edukacja ekologiczna może niekiedy utożsamiać się z edukacją na rzecz zrównoważonego rozwoju o ile nie bada jedynie relacji człowieka do środowiska przyrodniczego ale włącza w krąg swoich zainteresowań również sprawy dotyczące społeczeństwa, kultury, środowiska przyrodniczego i gospodarki. Jednak nawet w takim kształcie nie wyczerpuje wszystkich tematów, jakimi zajmuje się edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju.